Foute staatssteun voor kenniswerkers

Vanaf vrijdag 19 juni kunnen bedrijven voorstellen indienen om hun R&D personeel van de loonlijst te halen en te detacheren bij kennisinstellingen zoals universiteiten, HBOs of TNO instituten. De regeling ‘kenniswerkers’ is bedoeld om kenniswerkers op termijn voor Nederlandse bedrijven te behouden. De regeling geldt voor ondernemingen die kampen met acute omzetdaling. De kennis en expertise van de onderzoekers wordt voor een periode van maximaal 1,5 jaar beschikbaar gesteld aan publieke kennisinstellingen, bijvoorbeeld een universiteit of TNO. De onderzoekers worden gedetacheerd bij deze kennisinstelling, ze blijven in dienst van de onderneming. Het is de bedoeling dat na die periode de onderzoekers weer volledig werkzaam zijn in de private sector. De overheid trekt er een fors bedrag voor uit: 180 miljoen euro.

De regeling klinkt sympathiek, en is zonder veel problemen en discussie ingevoerd. Maar er valt heel wat op aan te merken:

1. De regeling is bedoeld om kenniswerkers voor Nederland te behouden. Maar waar zouden ontslagen kenniswerkers naar toe moeten? De recessie is wereldwijd.

2. Het is wel een heel verleidelijke manier voor bedrijven om tijdelijk hun dure kenniswerkers van de loonlijst af te halen. Het risico is nul, de kosten zijn voor de belastingbetaler. De zuiverende werking van een crisis (slechte bedrijven gaan failliet, goede overleven) wordt teniet gedaan want iedereen profiteert.

3. De kenniswerkers gaan projecten doen bij kennisinstellingen. Die projecten moeten in een razend tempo worden opgezet, en ook nog voldoen aan een groot aantal bureaucratische criteria (zie http://www.senternovem.nl/kenniswerkers/veelgestelde_vragen/index.asp). Dat is vragen om slechte cq nutteloze projecten

4. De regeling is eenzijdig gericht op research en development. Het komt er op neer dat alleen technologische kenniswerkers in aanmerking komen. Maar waarom zouden die belangrijker zijn dan bijvoorbeeld juristen, financiële experts (die worden ook bij bosjes ontslagen), of marketingdeskundigen. Alsof dat geen hoogwaardige kenniswerkers zijn.

5. De uitvoering van de regeling is heel duur en complex. Hoe gaan NWO en SenterNovem controleren of al die honderden projectvoorstellen goed zijn? (alleen daar kun je al een batterij kenniswerkers mee aan het werk houden). Hoe erg moet de omzetdaling precies zijn (is niet gedefinieerd). En hoe kom je erachter of mutlinationals niet gewoon tijdelijk hun dure projecten ‘verhuizen’ naar een universiteit?

Kortom: een goedbedoelde regeling die alleen maar verkeerd kan uitpakken en heel veel geld kost.

Is Nieuw West aantrekkelijk voor kennisbedrijven?

Wie denkt aan Amsterdam West denkt niet meteen aan de creatieve industrie. Maar die zit er wel, en groeit nog ook. Mieke Ruiter, student aan de HvA, onderzocht wat kennisintensieve bedrijven daar te zoeken hebben. Ze interviewde een aantal ondernemers in Osdorp, Slotervaart en Geuzenveld-Slotermeer.
Wat blijkt: West is helemaal zo gek nog niet volgens de geinterviewde ondernemers. Het is goedkoop, dicht bij het centrum van de stad, je kan er nog normaal parkeren, en het is groen. Er zitten een paar hotspots voor creatieve bedrijven (Garage Notweg in Osdorp, en Vliegbasis Huygens) die goed vol zitten. Dat werkt dus blijkbaar: maak een interessante, inspirerende plek waar creatieven kunnen clusteren. Alleen: Het imago van de buurt is niet best (zit jij daar..?) en criminaliteit blijft wel een probleem. Een modeontwerpster brengt haar stagiaires altijd naar het metrostation. ''Ik vind de wijk gewoon niet veilig". Bij een architect is binnen 2 jaar al 5x ingebroken. En ook het horeca-aanbod voldoet niet aan de wensen van deze hippe crowd. Turkse en Marrokaanse tenten genoeg, maar geen luxe koffiezaak of trendy lunchrooms te bekennen.
Toch is er groei: in Osdorp groeide de creatieve industrie in een jaar tijd met 31%, en dat is sneller dan in welk ander stadsdeel dan ook. Wel vanuit een kleine basis: Met 339 arbeidsplaatsen (Amsterdam totaal: ruim 32000) is de sector nog steeds erg klein. Ook de andere stadsdelen in West laten een flinke groei zien. Dat kon wel eens een teken zijn van gentrification: de opwaardering van een arbeiderswijk nabij het centrum. Is West de nieuwe Pijp of de nieuwe Jordaan? Nee, dat nog lang niet.
Merkwaardig is dat de ondernemers zich, ondanks het feit dat ze zich vaak lovend over West uitlaten, totaal niet bij de buurt betrokken voelen. Ook zijn ze niet of nauwelijks op de hoogte van de plannen om het gebied te upgraden. Er wordt enorm geinvesteerd in duurdere woningen (huur en koop) en het aantal goedkope huurwoningen gaat omlaag. Tegelijk ervaren de ondernemers wel dat de buurt er in hoog tempo op vooruit gaat. Ze zijn positief over de toekomst van Amsterdam West, ook voor kennisintensieve bedrijvigheid.

Mieke Ruiter concludeert dat de stadsdelen meer zouden kunnen doen om bedrijven (met name kennisbedrijven) te informeren over de stadsvernieuwing. En ze zouden moeten nagaan of er meer hippe horeca naar West zou kunnen komen. Maar waarschijnlijk komt die wel vanzelf als de creatieve sector verder doorgroeit.