Chinese steden in transitie

Het Chinese stedenlandschap verandert razendsnel. De groei van de industrie vond eerst plaat in steden langs de kust en de grote delta's, maar stijgen de lonen zo snel dat fabrieken hun biezen pakken en zich in steden in het binnenland vestigen. Het plaatje hiernaast maakt duidelijk waarom.

In Shanghai en Hongkong zijn de kosten veel te hoog. Daar worden nu voornamelijk ideeen geproduceerd, en bedrijven zijn bereid om extreem hoge huren en lonen te betalen om dat juist daar te doen.

Aan het lezen: The rational optimist: how prosperity evolves: deel 1

Matt Ridley is een briljante bioloog die de economie heeft ontdekt. Hij stelt vragen die economen vaak niet meer stellen. Eindelijk weer een boek waarvan ik nu al het moment vrees dat het uit is.

Dit boek gaat over de ultieme bron van onze welvaart: ruilhandel en specialisatie. Bij welvaart denk je al snel aan geld. Fout: het gaat om tijd. Welvaartswinst ontstaat als je tijdwinst weet te boeken door dingen slimmer te doen. Hoe lang moet je werken om een bepaalde hoeveelheid te consumeren?

In 1910 moest de gemiddelde Engelsman 90 uur werken om een kort telefoongesprek tussen Londen en New York te kunnen betalen. Anno 2010 nog maar 2 minuten. In 1950 kostte het een half uur werken om een cheeseburger te kunnen betalen; nu nog maar drie minuten. In de middeleeuwen moest een boer de hele dag hard werken voor een karige maaltijd en een schamel dak boven het hoofd. Anno 2010 hebben de meeste mensen na 1 uur werken het geld voor eten al verdiend, en na 3 uur ook hun hypotheek.

De welvaart is ongelofelijk toegenomen. Interessante observatie: Voor het eerst in de geschiedenis kan de gemiddelde burger het zich kan permitteren om uit eten te gaan, en een ander voor zich te laten koken. En kan hij kiezen uit een onmetelijke variëteit van maaltijden waar Louis XVI alleen maar van kon dromen. Ongekend.

Imenad heeft uitgerekend dat er in een stad als Londen 1 miljard verschillende producten te koop zijn.

Het is niet efficiënt om alles wat je consumeert zelf te maken. Wie lukt het om een computer te bouwen, of een auto? De menselijke soort is er in geslaagd, dankzij handel en specialisatie, om een gigantische collectieve intelligentie op te bouwen. Daarmee lukt het onze soort om wonderen te verrichten. Hoe is dat ontstaan? Heel lang leefden neanderthalers en andere mens-achtigen op aarde zonder te handelen, te specialiseren of te innoveren. Hij leefde in een kleine stam, had de neiging om iedereen buiten de stam als vijand te zien –en te vermoorden waar mogelijk-. Hij gebruikte ‘technologie’, zoals een handbijl van steen, maar maakte die zoals een vogel een nest bouwt: mechanisch, instinctief, en iedere keer hetzelfde. Wanneer ging de mens over tot handel en specialisatie, en brak hij daarmee definitief los van de dierenwereld?

Het heeft met koken te maken, zegt Ridley. De mens ontdekte vuur, en koken. En dat leidde, 200.000 jaar geleden, ergens in Afrika, tot de allereerste specialisatie en arbeidsdeling: die tussen mannen en vrouwen. Mannen gaan op jacht naar vlees, vrouwen verzamelen groente, en koken. Een win-win situatie want deze specialisatie het leidt tot een gezond dieet: mannen brengen proteinen (vlees); de vrouw zorgt voor vitaminen en carbohydraten –en de man heeft ook iets te eten als hij een dag niks gevangen heeft-. Bij geen enkele andere diersoort zorgen man en vrouw voor verschillende soorten voedsel, en delen het samen.

Deze slimme Afrikanen hadden grotere overlevingskansen, en breidden zich uit. En gingen verder met arbeidsdeling: eerst binnen de stam, daarna ook daarbuiten. De eerste tekenen van echte ruilhandel tussen stammen dateren van 82.000 jaar geleden. En vanaf toen ging het snel.

- to be continued.

Tip voor Mark Rutte: ga eens langs bij Jeffrey Sachs voor een goed advies

Deze week fileert topeconoom Jeffrey Sachs in de Financial Times het economische beleid van de VS van de afgelopen paar jaar. Ik denk dat zijn analyse ook voor Europa en Nederland van toepassing is. Wat ging er allemaal mis?

Toen de crisis uitbrak, begonnen overheden bakken met geld uit te geven aan stimuleringspakketten (geleerd van Keynes) in de hoop de dreigende massawerkloosheid af te wenden: Sloopregelingen voor auto’s, naar voren halen van infrastructuurprojecten, belastingvoordelen voor het MKB etc.

Dit beleid was gebaseerd op een aantal dubieuze veronderstelligen namelijk 1) dat een korte-termijn impuls de economie een zetje in de goede richting zou geven, 2) dat een tijdelijke vergroting van het overheidstekort/staatsschuld geen probleem zou zijn en 3) dat je met versneld projecten uitvoeren zowel korte en lange termijn ambities zou kunnen combineren. Dit alles was zo aantrekkelijk dat politici de verleiding niet konden weerstaan om massaal de buidel te trekken.

Wat is er dan mis met dit verhaal? Sachs noemt de volgende misvattingen.

Ten eerste: het groeimodel dat we hadden –gebaseerd op lenen, consumeren en stijgende huizenprijzen- deugde niet, maar politici probeerden dit verkeerde vliegwiel weer aan te zwengelen door allerlei kotsbare stimuleringsmaatregelen. Maar er moest gewoon een keer een correctie komen.

Ten tweede: je kunt niet straffeloos het begrotingstekort laten oplopen (zoals Obama, Bos/Balkenende e.v.a. deden) als je de markten niet tegelijk overtuigt dat je het daarna weer omlaagbrengt: zie de Eurocrisis. Hier doet Nederland het trouwens beter dan de VS, waar belastingverhogen echt taboe is en overheidsuitgaven (en dienstverlening) al zo laag zijn dat er weinig meer te bezuinigen valt –behalve dan misschien op defensie. Ergo: hoe gaan de Amerikanen ooit hun tekort wegwerken?

En nu gaat het weer mis: veel Europese overheden kondigen draconische bezuinigingen aan (Duitsland: 80- miljard; Nederland minstens 20) om het tekort snel terug te brengen. Net zo simplistisch als de stimuleringspakketten van een jaar terug, vindt Sachs. Zijn alternatief: begin nu wel met bezuinigen, maar niet extreem. Werk met een tijdschema van 5 jaar om de overheidsfinanciën omlaag te brengen. Neem nog langer (10 jaar) de tijd om echt structurele hervormingen door te voeren in arbeidsmarkt, onderwijs en zorg. Dat gaat nu eenmaal niet in een paar jaar. Overheden moeten het publiek uitleggen dat echte economische groei wordt gecreëerd door beter onderwijs, nieuwe technologie, duurzaam produceren, en slimmer werken, en dat vraagt jarenlang volgehouden goed beleid, geen korte termijn fiscale stimuli. Tenslotte pleit Sachs voor meer herverdeling. In de VS zijn de superrijken –die de campagnes financieren- de afgelopen decennia alleen maar rijker geworden en volkomen vervreemd geraakt van de maatschappij. In Nederland geldt dit laatste ook, hoewel de inkomensverdeling er bij ons wel heel anders uitziet.

Misschien moet Mark Rutte maar eens bij Jeffrey Sachs op de koffie gaan in plaats van bij de koningin of Geert Wilders.