Bezoek aan Tampere, Finland
Vorige week was ik een paar dagen in Tampere, Finland. Voor een gezelschap van ambtenaren en projectontwikkelaars uit acht Europese steden had ik een studiebezoek georganiseerd naar deze stad, over ontwikkeling van de stedelijke kenniseconomie. We bezochten een tweetal scienceparks, en luisterden naar presentaties van ambtenaren, wetenschappers en ondernemers; ook was er veel ruimte voor (kritische) vragen van onze kant. Hier wat impressies.
Finnen lopen voorop
De Finnen lopen al jaren voorop op het gebied van innovatie, en ze voeren vaak de goede lijstjes aan. Tampere, de 2e stad van Finland, is van oudsher een industriestad. Men is er beter dan heel veel andere Europese industriesteden in geslaagd om in 20 jaar tijd de economische structuur volledig om te buigen richting een kenniseconomie. De industrie is nog altijd belangrijk maar is omgevormd tot een high-tech sector, met marktleiders in heel specialistische nichemarkten. Oude fabrieken in het centrum zijn prachtig omgebouwd tot cultuurtempels en uitgaanscentra. Sterke groeisectoren zijn de ICT sector (met Nokia als grootste werkgever), life sciences, en de zakelijke dienstverlening. De belangrijkste stap was het aantrekken van een dependance van twee universiteiten (een algemene en een technische) uit de hoofdstad, in de jaren ’60. Vanaf het begin waren de universiteiten sterk betrokken op het bedrijfsleven (m.n. de industrie) en dat heeft sterk bijgedragen aan het innovatieve vermogen van bedrijven. Ook zorgde de universiteit voor de instroom van getalenteerde jongeren, en er onstond een cultureel klimaat. Zie http://web.mit.edu/lis/papers/LIS02-002.pdf
Innovatiesysteem
De Finnen lijken bijzonder bekwaam in het organiseren van een regionaal innovatiesysteem. De stad stelt economische prioriteiten, die ook nationaal worden erkend en ondersteund. Er is een veelheid aan vrij effectieve intermediare organisaties (‘institutional thickness’) waardoor bedrijven en kennisinstellingen elkaar eenvoudig weten te vinden. Men praat niet alleen maar doet ook echt veel. Door de beperkte omvang van de stad (200,000 inwoners) kennen de hoofdrolspelers elkaar goed. Met name de prestaties in het life science cluster zijn indrukwekkend. Zie http://www.finnmedi.fi/english/. De onderzoeksprogrammering van universitaire onderzoeksgroepen is gebaseerd op marktkansen, en interdisciplinair onderzoek in life sciences komt er echt goed van de grond. Tampere huisvest 50% van alle start-ups in life sciences in Finland, en het aantal werknemers in de lifescience (zo’n 5000) groeide nergens zo snel als hier. Alle spelers zitten vlak bij elkaar op een campus (wel vlakbij de binnenstad), wat de communicatie vereenvoudigt.
Een recent interessant initiatief waar we op werden gewezen is Demola: een samenwerking tussen lokale ICT bedrijven (waaronder Nokia) en de twee universiteiten in de stad, ondersteund door de gemeente (zie www.demola.fi). Demola is een multidiciplinair open innovatie omgeving voor de ontwikkeling van digitale producten en diensten. Het platform koppelt studenten (liefst interdisciplinaire groepen) aan ondernemingen, om gezamenlijk te werken aan concrete innovatie projecten. Studenten kunnen inschrijven op een project, maar ook zelf voorstellen indienen. Inmiddels faciliteert Demola tientallen multidisciplinaire teams die bezig zijn met de meest uiteenlopende onderwerpen, variërend van technische applicaties voor mobiele telefoons tot een business plan over ecotourisme. Studenten kunnen projecten inbrengen voor studiepunten.
Voor bedrijven is Demola interessant: het biedt ze een kans om te experimenteren met web-based samenwerking in innovatie, en ze komen in contatc met slimme studenten die hun problemen oplossen. Studenten vinden het boeiend om aan een ‘echt’ project te werken, multidisciplinar, en krijgen extra begeleiding vanuit de onderneming. Ik vond het heel inspirerend, en zeer de moeite waard om te kijken of zoiets in Nederland ook kan, op dit niveau.
Het is niet allemaal koek en ei in Tampere. Een hoogleraar vertelde ons dat het universitaire systeem in zijn voegen kraakt. Er is geen limiet aan de studieduur, geen collegegeld, en alle boeken zijn gratis. Veel studenten studeren daarom heel lang, wat de druk op docenten vergroot. Het aantal studenten per docent is veel hoger dan het Europese gemiddelde. Een ander pervers effect is dat buitenlandse studenten niet erg welkom zijn. Ondanks grote belangstelling worden er nauwelijks buitenlandse studenten toegelaten. Logisch: ze leveren de universiteit niks op (ook zij betalen geen collegegeld), en vergroten de druk op docenten verder. Op termijn kan dit de Finnen duur komen te staan: Buitenlandse studenten zijn potentiele hoogopgeleide werknemers (er zijn nu al tekorten in Tampere), ambassadeurs voor de stad, of mogelijke toekomstige investeerders.....
Geen opmerkingen:
Een reactie posten